5 vragen over de herdenking van 30 juli
Op 30 juli is het 82 jaar geleden dat deportaties van Joodse Rotterdammers begonnen. Ieder jaar worden de deportaties herdacht bij het Loods 24-monument op de Eva Cohen-Hartogkade. De herdenking begint vandaag om 16:00.
1. Wat herdenkt Rotterdam op 30 juli?
Op 30 juli staat Rotterdam elk jaar stil bij de Jodenvervolging in de Tweede Wereldoorlog.
30 juli 1942 was de eerste dag waarop Joodse Rotterdammers werden gedeporteerd vanaf een havenloods op Zuid. De dag ervoor, op 29 juli, kregen 2.000 Joodse inwoners van Rotterdam een brief van de Duitse bezetter. Een oproep dat zij zich voor dwangarbeid moesten melden.
Op 30 juli meldden 1.100 Joodse Rotterdammers zich bij een havenloods op de Stieltjesstraat. Die mensen zijn met de trein naar Kamp Westerbork in Drenthe gebracht. Vanaf daar werden ze naar vernietigingskampen als Auschwitz en Sobibór vervoerd en vermoord.
Tussen 30 juli 1942 en 22 april 1943 vonden er 8 van zulke transporten plaats. Zo zijn 6.790 Joden gedeporteerd vanuit Rotterdams havengebied. Maar 144 van hen overleefden dat.
2. Waarom is de herdenking op de Eva Cohen-Hartogkade?
De Eva Cohen-Hartogkade, een kade aan de Stieltjesstraat, is een herdenkingsplek. Daar stond Loods 24, de havenloods waar Joodse Rotterdammers zich moesten verzamelen op 30 juli 1942.
Van de havenloods is niets over. Op de kade staat nog een stuk van een muur die om Loods 24 heen stond. Dat is de laatste ‘stille getuige’: het enige bouwwerk dat er al stond op 30 juli 1942 en nu nog. De Eva Cohen-Hartogkade is dus een plek met historische betekenis.
Op de kade staan meerdere monumenten. Behalve de muur ook het Joods Kindermonument. Link opent een externe pagina, het kunstwerk ‘levens 10.000 stenen’. Link opent een externe pagina en 14 zilverlinden (een boomsoort) voor verzetsheld Jan Zwartendijk. Er staan 2 informatieborden met achtergrondinformatie bij alle monumenten.
(tekst gaat verder onder de afbeelding)
3. Wat is Loods 24?
Loods 24. Link opent een externe pagina is de naam van de stichting die de herdenking op 30 juli organiseert. De organisatie heeft dezelfde naam als de loods waar Joodse Rotterdammers zich moesten melden.
Sinds 2013 is de officiële naam ‘stichting Loods 24 en Joods Kindermonument’. In dat jaar werd het Joods Kindermonument onthuld. Dat is een stalen boog waarop de namen staan van 686 Joodse kinderen tussen de 0 en 12 jaar die ook zijn gedeporteerd vanuit Rotterdam.
Behalve met de herdenking houdt de stichting zich bezig met schoolprojecten. Ook helpt Loods 24 bij de legging van struikelstenen . Link opent een externe paginavoor Joodse oorlogsslachtoffers in Rotterdam.
4. Waarom was 2022 een bijzonder jaar?
In 2022 was het 80 jaar geleden dat de deportaties van Joodse Rotterdammers begonnen. In dat jaar is de Eva Cohen-Hartogkade heringericht. Link opent een externe pagina en groener gemaakt.
Voor de herdenking in 2022 werd ook het monument ‘levens 10.000 stenen’ onthuld. De 10.000 stenen staan symbool voor het aantal Joodse stadsgenoten dat is vermoord in oorlogstijd.
De stenen liggen op open plekken. Die staan voor leegte. Door de Tweede Wereldoorlog verdween de Joodse gemeenschap van bijna 13.000 mensen bijna helemaal uit Rotterdam.
(tekst gaat verder onder de afbeelding)
5. Wie was Jan Zwartendijk en waarom staat zijn verhaal centraal dit jaar?
Jan Zwartendijk (1896-1976) was een Nederlandse verzetsheld die in Rotterdam werd geboren. Zwartendijk werkte tijdens de oorlog als diplomaat in Litouwen. Hij gaf duizenden Joden uit Polen een visum. Daarmee konden zij uit Europa vluchten en dus ontsnappen aan deportatie.
In september 2023 kreeg Zwartendijk een belangrijke onderscheiding voor moed. Link opent een externe pagina: de Erepenning voor Menslievend Hulpbetoon in goud. In zijn toespraak bij de herdenking staat wethouder Tim Versnel stil bij het verhaal van Zwartendijk.
In 1997 kreeg Zwartendijk ook een eretitel voor zijn daden. In dat jaar werden op de Eva Cohen-Hartogkade 14 bomen geplant. Link opent een externe pagina om hem te herdenken. Zwartendijk ligt begraven in Hillegersberg.
