Preventie met gezag

Hoe voorkomen we dat jongeren vanuit detentie opnieuw de fout ingaan? Die vraag staat centraal bij de Totaalaanpak Nazorg vanuit detentie.
Bij dit project krijgen jongeren met een hoog risico op recidive intensieve en langdurige begeleiding; tot 6 uur per week voor maximaal drie jaar.
‘Zo zorgen we voor continuïteit, en dat is ontzettend belangrijk voor deze jongeren’, vertelt betrokken jongerencoach Nikki Oppelaar.

De jongerencoaches van de Totaalaanpak begeleiden de jongeren tussen de 16 en 27 jaar op alle leefgebieden.
In eerste instantie is het vooral helpen met praktische zaken, vertelt Nikki. ‘Deze jongeren hebben vaak niets. Geen woonruimte, geen identiteitskaart, geen bankrekening. Dus eerst gaan we die zaken regelen.
Zo leert de jongere ons te vertrouwen.’

Tijd

Het opbouwen van een vertrouwensband met de jongeren kost tijd.
Daarom is het bij dit traject zo waardevol dat die tijd er is, vindt Nikki.
‘We hebben heel veel uren beschikbaar. Dus belt iemand een afspraak af, dan kun je die gemakkelijk inhalen. Het haalt de druk eraf.
En dat geeft ons de kans de kans jongeren te laten zien dat we blijven en te vertrouwen zijn.’

Continuïteit

Een ander voordeel van het traject, is dat het naast andere vormen van hulp kan bestaan.
‘We sluiten niet af als er een andere hulpverlener in beeld is’, legt Nikki uit. ‘Ik heb bijvoorbeeld een jongere in mijn portefeuille die net op de wachtlijst is geplaatst voor begeleid wonen bij Pameijer.
Het is voor zowel hem als voor Pameijer heel fijn dat ik dan ook betrokken blijf. Zo creëren we continuïteit in de begeleiding, wat zo belangrijk is voor deze jongeren.
Zelfs als iemand opnieuw in detentie terechtkomt, kan ik nog een jaar lang blijven begeleiden. En dus bijvoorbeeld bespreken waarom dit opnieuw gebeurt.’

Mee naar afspraken

Nikki: ‘Voor de jongeren betekent het dat er altijd iemand is bij wie ze terecht kunnen met al hun vragen.
In plaats van dat ze een coach hebben voor inkomen, en een voor school enzovoorts. Ze kunnen altijd op ons vertrouwen.
We gaan ook mee naar alle afspraken met organisaties en bijvoorbeeld een huisarts. En jongeren mogen altijd bellen, ook als dat een keer ’s avonds is. Dit is dan ook geen 9-tot-5-baan. En soms hoor je heftige dingen. Daar moet je tegen kunnen.’

Succes

De aanpak boekt succes. Nikki: ‘Zo werd ik laatst gebeld door iemand die was weggestuurd bij een taakstraf.
Vervelend, maar wel heel goed dát hij belde. Voorheen zou hij afgehaakt zijn.
Een andere jongere hield heel lang de boot af. Toch zocht hij na een half jaar ineens contact. Er waren dingen in zijn leven gebeurd en hij wilde hulp. Zijn vertrouwen was er, maar hij had tijd nodig.
En nu maakt hij heel grote stappen qua wonen en ontwikkeling. Dat is zo mooi om te zien.
Natuurlijk lukt lang niet alles, maar succes is er zeker.’

Jettie Medema is algemeen directeur van de Stichting Citysteward Rotterdam. 
‘Jongeren die geen werk, school of dagbesteding hebben, bieden we diverse ontwikkeltrajecten aan’, vertelt ze.

‘Jongeren kunnen hier werkvaardigheden opdoen, diverse landelijk erkende certificaten behalen en worden intensief begeleid. In 2023 hebben bij ons in het kader van Preventie met Gezag (PMG) zo’n 65 jongeren certificaten behaald en trainingen gevolgd. Daarnaast hebben we vanuit PMG het Cityteam in gebied Feijenoord in kunnen zetten; 10 jongeren zijn of worden opgeleid tot citysteward. Dat is een soort gastheer van de straat. Binnen dit persoonlijke activatietraject leveren de jongeren wekelijks een bijdrage aan schoon, heel en veilig in de wijk. Ze helpen mensen op straat, kunnen ondersteunen bij kleine calamiteiten en wijkactiviteiten, melden straatvuil en onveilige situaties en geven een gevoel van veiligheid in de wijk.’

Gemotiveerd

‘Belangrijk is dat we jongeren, die tussen wal en schip dreigen te vallen of al gevallen zijn, hier een ander perspectief bieden. Om te voorkomen dat ze niets doen of afglijden naar de criminaliteit. We vinden dat iedereen een baan moet kunnen vinden die bij hem of haar past. De korte trajecten en de combinatie van groepstrainingen en individuele begeleiding werken goed. Bovendien melden de jongeren zich regelmatig zelf bij ons aan. Ze zijn dus intrinsiek gemotiveerd. Iedereen is welkom bij ons. Laagdrempeligheid, maatwerk, vrijwilligheid en flexibiliteit maken onze aanpak succesvol.’

Jongeren kunnen erkende branchecertificaten behalen, zoals VCA of heftruckchauffeur. Hun sociaalmaatschappelijk gedrag en werkvaardigheden verbeteren, werken aan eigen kracht en talent en krijgen zo een toekomstperspectief. Citystewards werkt nauw samen met diverse partners in de stad en heeft een betrokken werkgeversnetwerk opgebouwd in de regio.

Een van de interventies van Preventie met gezag, is Pak je kans van Enver. ‘We vertellen kinderen en jongeren niet wat ze moeten doen. We geven hun inzicht om te voorkomen dat ze (verder) in de problemen komen’, vertelt medewerker Malene Hartman. En om het belang van preventie te benadrukken, zijn wachtlijsten niet aan de orde; Pak je kans neemt binnen 48 uur na aanmelding contact op voor een eerste gesprek.

Pak je kans biedt een preventief aanbod voor kinderen en jongeren tot en met 18 jaar. Zij komen in beeld omdat ze bijvoorbeeld gedrag vertonen dat niet strafbaar is, maar wel ongewenst, strafbare feiten hebben gepleegd of juist slachtoffer zijn. Malene; ‘Als er zorgen zijn om afglijden of weerbaarheid, melden bijvoorbeeld politie of andere partijen deze kinderen bij ons aan.’

Gesprekken

De basis van de dienstverlening van Pak je kans, zijn gesprekken met de kinderen en jongeren. Deze gesprekken sluiten aan bij wat het specifieke kind nodig heeft, legt Malene uit. ‘We bekijken wat ze moeten leren om goede keuzes te maken. Ook ouders worden meegenomen in de begeleiding. Zij leren hoe zij hun kind kunnen ondersteunen of positief kunnen sturen. Thema’s zijn bijvoorbeeld toezicht houden, ouderlijke betrokkenheid, grenzen stellen, positief bekrachtigen van je kind en samen leren problemen op te lossen.’

Inzichten

Voor de gesprekken zijn allerlei instrumenten beschikbaar; gespreksmethodes en bijvoorbeeld educatieve spellen. Malene: ‘Ik zeg altijd; ik ga je niet vertellen wat je moet doen. Maar ik wil je wel inzichten geven en laten zien waar jij invloed op hebt.’ De betrokken kinderen en hun ouders zijn positief over de aanpak. ‘Veel kinderen geven aan dat er meer begrip is vanuit ouders en dat ze meer steun krijgen. En ze vinden het fijn dat er vanuit ons iemand met hen meedenkt en naast hen staat.’

Direct iets doen

Malene: ‘De nadruk in onze dienstverlening ligt op preventie. Dus het voorkomen van (verdere) problemen. Daarom is het heel belangrijk dat we bij een signaal direct iets kunnen doen. Bij ons is er daarom geen wachtlijst; we nemen binnen 48 uur contact op om een kennismakingsafspraak in te plannen. Meestal kan dat al binnen een of twee weken. Dat is dan ook de start van ons traject.’