Projecten Stevige Start
De gemeente Rotterdam werkt samen met de professionals en organisaties uit het medische en sociale domein om Rotterdamse kinderen een stevige start in het leven te geven.
Onderwerpen
Ongunstige woon- en leefomstandigheden, laaggeletterdheid, armoede en psychische klachten kunnen een negatieve invloed hebben op de uitkomst van de zwangerschap en de ontwikkeling van het kind. Om zwangere vrouwen zo goed mogelijk zorg te kunnen bieden is het belangrijk dat verloskundig zorgverleners vroeg in de zwangerschap (psycho)sociale risicofactoren signaleren. Hiervoor kunnen ze de vernieuwde R4U-vragenlijst (Rotterdam Reproductive Risk Reduction) gebruiken. Door psychosociale risico’s systematisch in kaart te brengen, kunnen verloskundig zorgverleners aanstaande ouders toeleiden naar de juiste zorg- en hulpverlenende instanties. Dit gebeurt met speciale zorgpaden. In 2021 en 2022 is er een pilot met de R4U geweest bij enkele ziekenhuizen en verloskundigenpraktijken. Stevige Start werkt nu aan de brede invoering van de R4U in Rotterdam.
Bekijk de video Vroegtijdig signaleren (psycho)sociale factoren in de zwangerschap met de vernieuwde R4U-vragenlijst | Youtube. Link opent een externe pagina.
Connect2Grow is een project van het Erasmus MC Rotterdam, in nauwe samenwerking met de gemeente Rotterdam en andere organisaties en zorgverleners in Rotterdam. In Connect2Grow draait het om het herkennen van een (mogelijk) zorgelijke ouder-kindrelatie.
Aandacht voor ouder-kindrelatie
Een goede ouder-kindrelatie is zeer belangrijk voor de gezondheid en ontwikkeling van een kind. Tijdens de eerste 1.000 dagen van een baby is deze relatie bepalend voor de hersenontwikkeling, de ontwikkeling van het stress-systeem en de hechting. Al tijdens de zwangerschap zijn signalen van een (mogelijk) zorgelijke ouder-kindrelatie te herkennen. Het Erasmus MC heeft middelen ontwikkeld, zoals een toolkit en trainingen voor verloskundigen en gynaecologen, om signalen van een (mogelijk) zorgelijke ouder-kindrelatie te herkennen en passende ondersteuning te bieden.
Tijdens de begeleiding van 60 (aanstaande) ouders heeft het Erasmus MC onderzocht wat gezinnen in kwetsbare omstandigheden, vooral bij psychische problemen, nodig hebben, om een gezonde relatie met hun (ongeboren) baby op te bouwen.
Meer weten?
Wilt u meer weten of heeft u vragen over Connect2Grow? Kijk op de website Connect2grow.info. Link opent een externe pagina, mail naar Connect2Grow@erasmusmc.nl. Link opent een externe pagina of bel 06 311 450 49.
Zorgpaden helpen professionals in de geboortezorg om (kwetsbare) zwangeren en hun partner op het juiste moment, op de juiste plek de juiste zorg en hulp te bieden. De zorgpaden zijn afgestemd op veel voorkomende risico’s voor (aanstaande) ouders en hun (ongeboren) kinderen.
De coalitie Stevige Start ontwikkelt zorgpaden en werkprocessen voor de hele stad. Waar nodig maken verloskundige samenwerkingsverbanden (VSV’s) maatwerkaanpassingen. De coalitie Stevige Start ondersteunt daarnaast het actueel maken van zorgpaden. Hiervoor is een werkgroep opgericht, die onder andere bestaat uit professionals van verschillende VSV’s, inhoudelijke experts en hulpverleners van het wijkteam, Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) en Moeders van Rotterdam.
Er zijn actuele zorgpaden beschikbaar, onder andere voor middelengebruik, verslaving, licht verstandelijke beperking (LVB) en huiselijk geweld.
Het Aanmeldpunt Moeders van Rotterdam is er voor zwangere vrouwen in Rotterdam die hulp nodig hebben of een steuntje in de rug kunnen gebruiken.
Het aanmeldpunt is de ingang tot sociale zorg voor zwangeren. Het aanmeldpunt kan snel hulp organiseren. Denk aan de zwangerschap, bevalling en babyspullen, (veilig) wonen, ouderschap en de ontwikkeling van het kind, school en werk, het sociale netwerk, problemen met instanties, administratie en geldzaken of gezondheid.
Aanmelden
Verloskundigen, gynaecologen, huisartsen of hulpverleners kunnen de zwangere aanmelden. De zwangere moet hiervoor wel toestemming geven. Zij kunnen ook zelf contact opnemen met het aanmeldpunt. Het aanmeldpunt beoordeelt welke hulp of ondersteuning het beste past. Die hulp kan gegeven worden door hulpverleners van Moeders van Rotterdam, de wijkteams, het Centrum voor Jeugd en Gezin of Home-start voor zwangeren (voorheen Moedermentoren). Na aanmelding volgt zo snel mogelijk een huisbezoek voor de intake. De hulpverlener die de intake doet zal de zwangere ook verder begeleiden. Belangrijk is dat de zwangere in Rotterdam verblijft. Aanmelden kan tot aan de bevalling.
Wilt u overleggen over een aanmelding? Bel dan het aanmeldpunt via telefoon 010 267 26 53.
Samen groeien 010 is een praktijkonderzoek naar wat nodig is om zorg voor de eerste 1.000 dagen van een kind goed af te stemmen. Het doel is betere samenwerking tussen (aanstaande) ouders en zorgverleners, maar ook tussen zorgverleners onderling.
Praktijkonderzoek
Een samenwerkingsverband met (aanstaande) ouders, onderzoekers van het Erasmus MC en zorg- en hulpverleners in het medische, psychische en sociale domein en beleidsmedewerkers van de gemeente Rotterdam voeren het praktijkonderzoek uit in Delftshaven. Ze onderzoeken hoe de zorg voor de eerste 1.000 dagen van een kind nog beter op elkaar kan worden afgestemd. Dit praktijkonderzoek moet een oplossing bieden voor verschillende uitdagingen. Bijvoorbeeld: sommige (aanstaande) ouders krijgen hulp van verschillende zorg- en hulpverleners, maar voelen zich toch niet geholpen. En professionals komen allerlei hobbels tegen als ze proberen samen te werken met andere professionals.
Het onderzoek Samen groeien 010 is gestart in april 2021 en loopt tot en met 2025. De eerste resultaten van het onderzoek worden medio 2022 verwacht.
Doelen onderzoek Samen groeien 010:
- Zorgen dat (aanstaande) ouders en professionals hetzelfde verstaan onder 'kwetsbare omstandigheden' en 'eerste 1.000 dagen'.
- Een (verbeterde) samenwerking tussen (aanstaande) ouders en professionals.
- Ontwikkeling van zorgtrajecten door (aanstaande) ouders en professionals.
- Ontwikkeling plan van aanpak voor een duurzaam leer- en verbeternetwerk.
Heeft u ideeën over de samenwerking tussen (aanstaande) ouders en professionals en/of wilt u bijdragen aan het onderzoek Samen groeien 010? Stuur dan een e-mail naar samengroeien010@erasmusmc.nl. Link opent een externe pagina.
Samen groeien 010 | Hogeschool Rotterdam. Link opent een externe pagina
Geboortezorgverleners in de regio Rijnmond, de gemeente Rotterdam en het Centrum voor Jeugd en Gezin Rijnmond werken aan een integraal geboortedossier om zorggegevens uit te wisselen tussen alle betrokken zorgverleners in het medische en sociale domein.
De zwangere beheert zelf haar eigen gegevens. De zorgverlener heeft altijd toegang tot de gegevens. De zwangere moet hiervoor wel toestemming geven. Het voordeel is dat alle betrokkenen altijd toegang hebben tot de actuele zorggegevens. Ook vermindert het de administratieve lasten en de kans op fouten. Verder geeft het de mogelijkheid de zorgverlening en de uitkomsten van de geboortezorg samen verder te verbeteren.
Heeft u vragen over het geboortedossier of wilt u de factsheet ontvangen? Mail naar info@dvprijnmond.nl. Link opent een externe pagina.
Voor kraamzorg geldt een wettelijke eigen bijdrage. Rotterdamse gezinnen die deze bijdrage niet kunnen betalen, kunnen een vergoeding aanvragen via de bijzondere bijstand.
De kraamverzorgende geeft kraamzorg aan de kraamvrouw en haar gezin vóór, tijdens en na de bevalling. Na de bevalling is de kraamverzorgende minimaal 24 en maximaal 80 uren aanwezig om te ondersteunen. Kraamzorg is er in principe voor alle vrouwen, maar er geldt wel een wettelijke eigen bijdrage. Dit kan een probleem zijn voor gezinnen met een laag inkomen. Deze gezinnen kunnen een vergoeding voor de eigen bijdrage aanvragen, via de bijzondere bijstand.
De vergoeding via de bijzondere bijstand geldt voor eigen bijdragen van zorgkosten die de zorgverzekeraar niet of niet volledig vergoedt, bijvoorbeeld voor kraamzorg, zittend ziekenvervoer of medicijnen. De vergoeding kan 1 keer per jaar worden aangevraagd en is maximaal € 200.
Hulp bij het aanvragen
De gemeente heeft een instructie gemaakt voor zorgverleners, om het aanvragen makkelijker te maken. De kraamzorgmedewerker kan de zwangere erover vertellen deze vergoeding en helpen met de aanvraag. De gemeente betaalt de vergoeding rechtstreeks aan de kraamzorginstelling. De zwangere kan via bijzondere bijstand ook zelf de vergoeding aanvragen. Als zij recht heeft op de vergoeding dan ontvangt de zwangere het geld. Zij moet dan wel eerst zelf de wettelijke eigen bijdrage betalen. Wanneer de kraamverzorgende de vergoeding aanvraagt regelen zij ook de eigen bijdrage.
Instructie voor zorgconsulenten WEB Kraamzorg
Instructie voor zorgconsulenten ten behoeve van aanvraag vergoeding Wettelijke Eigen Bijdrage (WEB) Kraamzorg bij de bijzondere bijstand.
- Ga na of de klant in aanmerking kan komen voor vergoeding (heeft de klant een laag inkomen zoals bijstand, zit zij in een schuldenregeling, enzovoort). Mogelijk heeft de verloskundig zorgverlener dit al aangegeven.
- Vuistregel: iedereen met een inkomen tot 110% van het bijstandsniveau komt in aanmerking, mits er niet veel spaargeld is. Schulden worden meegenomen indien de klant in een wettelijke of minnelijke schuldregeling zit.
- Vraag of de klant verzekerd is via het VGZ Rotterdampakket of een andere aanvullende zorgverzekering heeft. In het Rotterdampakket wordt de WEB al vergoed en is een aanvraag voor bijzondere bijstand niet nodig. Andere aanvullende verzekeringen vergoeden vaak ook de WEB.
- Vraag de klant of zij al eerder gebruik gemaakt heeft van bijzondere bijstand voor eigen bijdrage voor ziektekosten, bijvoorbeeld voor medicijnen of zittend zieken-vervoer. Zo ja, dan is het waarschijnlijk niet mogelijk of handig om vergoeding voor de WEB kraamzorg aan te vragen. Een vergoeding voor een eigen bijdrage voor zorgkosten die de zorgverzekeraar niet (volledig) vergoedt, kan maar 1 keer per jaar worden aangevraagd voor een maximumbedrag van € 200.
- Wanneer de klant in aanmerking lijkt te komen voor vergoeding vanuit de bijzondere bijstand, wijs er dan op dat via de site van de gemeente een aanvraag voor vergoeding kan worden gedaan: Bijzondere bijstand aanvragen. Hiertoe kan het aanvraagformulier worden gebruikt dat op de site kan worden ingevuld. Een aanvraag voor vergoeding van een eigen bijdrage voor zorgkosten valt onder de categorie 7 ‘Vergoeding voor overige noodzakelijke kosten’. Geef aan dat de klant alle noodzakelijke bijlagen, zoals de inkomensgegevens, dient mee te sturen. Voor onvolledige aanvragen worden eerst een hersteltermijn geboden. Wanneer de aanvraag dan nog onvolledig is, wordt deze buiten behandeling gesteld.
- Geef de klant een pro formafactuur met het aantal overeengekomen uren, die kan worden meegestuurd met de aanvraag. Laat de klant aangeven op het aanvraagformulier dat de vergoeding direct kan worden overgemaakt aan de leverancier (de kraamzorginstelling). Zie de vraag onder ‘Gegevens rekening’ op het formulier. Nadat de zorg is verstrekt, krijgt de klant een definitieve (eind-) afrekening. Deze eindafrekening (kopie) moet de klant naar de gemeente sturen als bewijs dat de kosten zijn gemaakt, anders wordt er teruggevorderd.
Het is belangrijk om duidelijk aan te geven aan de klant:
- Dat een besluit over het al dan niet krijgen van een vergoeding maximaal 8 weken kan duren.
- Dat wanneer de indicatiestelling pas na de 32e week plaatsvindt de kans bestaat dat al kraamzorg is ingezet, voordat is vastgesteld of daar een vergoeding voor komt. De klant loopt hiermee het risico dat de WEB voorgeschoten en eventueel alsnog zelf betaald dient te worden.
- Dat pas na ontvangst van het besluit zeker is dat de klant de vergoeding krijgt.
- Dat de gemeente besluit over de vergoeding; de kraamzorginstelling kan hierop geen invloed uitoefenen.
- Dat wanneer het invullen van het aanvraagformulier lastig is voor de klant de Vraagwijzer óf vrijwilligers in de buurthuizen daarbij kunnen helpen (en misschien is het mogelijk om ook zelf/vanuit de eigen instelling ondersteuning te bieden).
'CenteringPregnancy' (CenteringZwangerschap) is geboortezorg in groepsvorm. Tijdens een afspraak komen 8 tot 12 zwangeren tegelijk bij de verloskundige op controle.
Zij volgen 10 bijeenkomsten, samen met andere zwangeren die in dezelfde periode zijn uitgerekend. Onderdeel zijn de individuele medische controles, maar er is ook aandacht voor het uitwisselen van ervaringen, van elkaar leren en elkaar steun geven. Veel zwangeren en zorgverleners zijn enthousiast over CenteringPregnancy.
Positieve invloed
Uit onderzoek blijkt dat deze vorm van zorg een positieve invloed heeft op de zwangerschap en de ontwikkeling van het (ongeboren) kind. Daarom moedigt de coalitie Stevige Start de inzet van CenteringPregnancy aan. De coalitie wil uitzoeken hoe kwetsbare zwangeren beter betrokken kunnen worden in deze aanpak en hoe we de aanpak in de verloskundigenpraktijken kunnen invoeren. Aandachtspunt daarbij is ook de financiering.
Ervaring opdoen
De coalitie Stevige Start ondersteunt een initiatief van een aantal Rotterdamse verloskundigenpraktijken en het Ikazia Ziekenhuis om ervaring op te doen met CenteringPregnancy. De deelnemende professionals vormen een netwerk dat ondersteuning biedt aan andere professionals die ook willen gaan werken met de aanpak . De verloskundigenpraktijken Pendrecht, Charlois, West, In den Bolle Buik, Oost en Bergweg zijn getraind in CenteringPregnancy. Zij zijn inmiddels gestart met de eerste groepen zwangeren. De praktijken Pendrecht en Charlois werken hierbij samen met het Ikazia Ziekenhuis. De werkgroep CenteringPregnancy ontwikkelt op basis van deze ervaringen een heldere werkwijze voor andere praktijken in Rotterdam die ook met CenteringPregnancy aan de slag willen.
Bekijk in deze video’s wat (aanstaande) ouders en verloskundigen van Centering Pregnancy vinden:
- Partnerbijeenkomst | Youtube.com. Link opent een externe pagina
- Moeder en babybijeenkomst | Youtube.com. Link opent een externe pagina
Internationaal onderzoek groepszorg
Group Care 1000 is een internationaal onderzoek naar groepszorg. Een deel van de verloskundigenpraktijken die met CenteringPregnancy werken, doet hieraan mee. Het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) en de Nederlandse Organisatie voor toegepast-natuurwetenschappelijk onderzoek (TNO) voeren het onderzoek uit. Group Care 1000 monitort en ondersteunt de invoering van CenteringZwangerschap.
Met de zelfscan Kansrijke Start | Pharos.nl. Link opent een externe pagina kunnen zorgverleners zichzelf scoren op de vaardigheden die van belang zijn om (aanstaande) gezinnen met een verhoogde kwetsbaarheid goed te bereiken en te ondersteunen.
De zorgverlener krijgt praktische tips en suggesties om zichzelf op de aandachtspunten te ontwikkelen. De zelfscan is ook geschikt om als team in te vullen en te bespreken. De zelfscan is gebaseerd op ervaringen van ouders, professionals en experts.
De zorgverlener gebruikt de netwerkkaart voor sociale steun om samen met de ouders zicht te krijgen op de steun in hun omgeving. De netwerkkaart laat de ouders zien op wie ze kunnen terugvallen.
Sociale steun
Een steunend netwerk is van groot belang, zowel steun van mensen uit hun eigen netwerk (sociale steun) als betrokken professionals. Sociale steun is een belangrijke beschermende factor bij onder andere stress en psychische problemen. Omdat sociale steun een buffer is tussen stress van de ouder(s), ongeschikt opvoedgedrag en psychosociale problemen van kinderen. Kinderen die steun krijgen van bekenden uit hun omgeving, ontwikkelen minder probleemgedrag als gevolg van risicofactoren in en om het gezin. Ook ouders praten liever met andere ouders over opvoeding, dan met professionals. Als ouders meer steun vanuit hun eigen netwerk hebben, neemt negatief opvoedgedrag af en positief opvoedgedrag toe.
Netwerkkaart Kansrijke Start | Pharos.nl. Link opent een externe pagina
Borstvoeding geven heeft voordelen voor de gezondheid van moeder en kind. Om moeders te helpen bij het (langer) geven van borstvoeding is het Centrum voor Jeugd en Gezin een pilot gestart.
Het doel is zorgen dat meer moeders borstvoeding blijven geven tijdens de eerste weken (en maanden) na de bevalling. Jeugdverpleegkundigen die opgeleid zijn om na de kraamtijd extra begeleiding te geven bij de borstvoeding, ondersteunen de moeders. De pilot loopt in 4 gebieden in Rotterdam: IJsselmonde, Charlois, Delfshaven en Noord. Dit wordt uitgebreid naar acht. Het Centrum voor Jeugd en Gezin werkt voor de aanmelding van moeders samen met kraamzorg en verloskundigen.
Pilot borstvoeding | CJGRijnmond.nl. Link opent een externe pagina
Het is belangrijk om als zorgverlener het initiatief te nemen om met kwetsbare cliënten over hun kinderwens te praten, zodat zij beter een bewuste keuze kunnen maken. Dit kan onbedoelde zwangerschappen voorkomen.
Gesprek
Door dit gesprek te voeren, houden cliënten zelf de regie over hun kinderwens: zij kunnen een vrijwillige en gemotiveerde keuze maken om zwanger te worden of anticonceptie te gebruiken. Deze gesprekken zijn vaak lastig, omdat kwetsbare cliënten vaak een complex leven hebben waarin dit onderwerp geen prioriteit heeft. Terwijl een groot deel van deze mensen door de situatie waarin ze zitten, juist geen kinderwens heeft.
Met de steun vanuit Nu Niet Zwanger (NNZ) voeren hulpverleners deze gesprekken wel en kan de cliënt een vrijwillige en gemotiveerde keuze maken voor wel of geen zwangerschap in de huidige situatie en desgewenst anticonceptie. Hiermee voorkomen we onbedoelde zwangerschappen en geven we de cliënt de regie over diens kinderwens.
Training
Nu Niet Zwanger leidt hulpverleners op tot zogenoemde aandachtsfunctionaris. Zij zijn de ambassadeurs van Nu Niet Zwanger en zetten het gesprek over kinderwens, seksualiteit en anticonceptie binnen hun eigen organisatie op de agenda. De training is gericht op het overdragen van kennis en vaardigheden van de Nu Niet Zwanger-methodiek, de gespreksvoering met de cliënt en anticonceptiemiddelen. De aandachtsfunctionaris deelt opgedane kennis en vaardigheden met collega’s. Het doel is dat zorgverleners met wat ze hebben geleerd, zelf in gesprek gaan met hun (kwetsbare) cliënten.
Resultaten
Vanaf de start van Nu Niet Zwanger in 2017 tot halverwege 2021, hebben zorgverleners en het team Nu Niet Zwanger gesprekken gevoerd met ruim 4.000 cliënten. Van deze mensen heeft 64% een keuze gemaakt. Dit heeft in 2.019 gevallen geleid tot starten met anticonceptie. Nu Niet Zwanger heeft met 22 hulpverleningsorganisaties in het sociale domein een convenant gesloten. Bij deze organisaties zijn in de afgelopen jaren aandachtsfunctionarissen Nu Niet Zwanger opgeleid.
Aanmelden
Huisartsen, verloskundigen en gynaecologen kunnen cliënten die ondersteuning nodig hebben om een bewuste keuze te maken over hun kinderwens, rechtstreeks aanmelden bij het team Nu Niet Zwanger via e-mail nunietzwangermo@rotterdam.nl. Link opent een externe pagina.
Nu niet zwanger | Nunietzwanger.nl | GGD GHOR Nederland. Link opent een externe pagina
Moeders van Rotterdam zet zich in voor (aanstaande) moeders die tijdens hun zwangerschap stress ervaren op verschillende leefgebieden. Hierbij kan gedacht worden aan problemen op het gebied van onder andere financiën, huisvesting en gezondheid. Samen met de moeder wordt gewerkt aan haar situatie met als doel haar stress te verminderen en een gezonde start te creëren voor de baby. De hulpverlening van Moeders van Rotterdam verloopt via het Aanmeldpunt Moeders van Rotterdam.
In Rotterdam voert het Centrum voor Jeugd en Gezin Rijnmond (CJG) de jeugdgezondheidszorg uit in Rotterdam. Jeugdverpleegkundigen zijn contactpersoon voor ketenpartners in de geboortezorg en beschikbaar voor alle vragen rondom de jeugdgezondheidszorg.
Zij hebben de opdracht effectieve verbindingen te leggen in het geboortezorgnetwerk, 'gaten' in de geboortezorgketen te minimaliseren en zo bij te dragen een optimale samenwerking. Ze zijn contactpersoon voor ketenpartners in de geboortezorg en beschikbaar voor alle vragen rondom de jeugdgezondheidszorg.
Preventieve zorg
Het Centrum voor Jeugd en Gezin erkent het belang van preventieve zorg vanaf het moment van zwangerschap tot de leeftijd van 2 jaar. Het streven is dat alle (aanstaande) ouders de eerste 1.000 dagen het preventieve basisaanbod kunnen gebruiken. Er is een divers aanbod van zorg in de prenatale fase. Zo organiseert het Centrum voor Jeugd en Gezin samen met de geboortezorg themabijeenkomsten over zwangerschap, geboorte en aanstaand ouderschap. Ook verzorgt het Centrum voor Jeugd en Gezin de kinkhoestvaccinatie voor alle zwangere vrouwen vanaf 22 weken zwangerschap. Voor (aanstaande) ouders die voor en/of na de zwangerschap ondersteuning kunnen gebruiken, is er Stevig Ouderschap. En voor kwetsbare zwangeren die jonger zijn dan 25 jaar en hun eerste kind verwachten, is er het programma VoorZorg.
- Prenataal Stevig Ouderschap | CJGRijnmond.nl. Link opent een externe pagina
- VoorZorg: focus op sterke punten | CJGRijnmond.nl. Link opent een externe pagina
- Taken van de CJG contactpersonen geboortezorg | JGZ in het prenatale netwerk | CJGRijnmond.nl. Link opent een externe pagina
- Aanmeldprocedure voor het prenatale aanbod - Aanmeldpunt Moeders van Rotterdam
Rotterdam is blij met elke nieuwe (kleine) inwoner. De burgemeester stuurt de pasgeboren baby een brief met een zacht speeltje in de vorm van een sleutel om de baby welkom te heten. Ook kunnen ouders samen met hun kind gratis of met korting naar activiteiten in Rotterdam, voor de allerkleinste Rotterdammers. De ouders krijgen bij de brief ook informatie over organisaties, waar zij met hun vragen over de baby terecht kunnen.
